کد مطلب:35018 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:14

گنجینه پرسمان » اعتقادات

ويژگيهاي عالم برزخ از نظر روايات چيست؟

آنچه از سنت در اين زمينه استفاده مي​شود امور زير است

الف ـ سؤال قبر

از روايات بسياري استفاده مي​شود كه هنگامي كه انساني را در قبر گذاشتند دو فرشته از فرشته​هاي الهي به سراغ او مي​​آيند، و از اصول و عقايد او، توحيد و نبوت و ولايت و حتي طبق بعضي از روايات از چگونگي مصرف كردن عمر در طرق مختلف، و طريق كسب اموال و مصرف آنها، از او سؤال مي​كنند، چنانچه از مؤمنان راستين باشد به خوبي از عهده جواب برمي​آيد و مشمول رحمت و عنايات حق مي​شود، و اگر نباشد در پاسخ اين سؤالات در مي​ماند و مشمول عذاب دردناك برزخي مي​شود.

از اين دو فرشته در بعضي از روايات به عنوان «ناكر» و «نكير» و در بعضي «منكر» و «نكير» ياد شده است (اولي در اصول كافي جلد 2/633 حديث 26 و دومّي در بحار الانوار 6/222 و 223).

ب ـ فشار قبر

اين مسأله نيز در احاديث فراواني آمده است، حتّي استفاده مي​شود كه فشار قبر براي همه بدون استثناء وجود دارد، منتهي در بعضي شديدتر است و كيفر اعمال محسوب مي​شود، و در بعضي ملايمتر و به منزله كفّاره گناهان و جبران كوتاهيها است.

در حديثي از پيغمبر اكرم (ص) مي​خوانيم هنگام دفن صحابي معروف «سعد بن معاذ» فرمود «اِنَّهُ لَيْسَ مِنْ مُؤْمِنٍ اِلّا وَلَهُ ضَمَّةٌ!» [هيچ مؤمني نيست مگر اينكه فشاري در قبر دارد!] (بحار الانوار جلد 6/221 حديث 19 و 16)

ج ـ از چه اموري سؤال مي​شود؟

از اخبار متعددي كه در زمينه سؤال قبر وارد شده استفاده مي​شود كه در قبر از دو گروه سؤال مي​شود گروهي كه ايماني خالص دارند، و گروهي كه صاحب كفر خالصند، و اما افراد مستضعفي كه درميان اين دو قرار گرفته​اند، سؤالشان به روز قيامت موكول مي​شود.

در حديثي از امام صادق (ع) مي​خوانيم كه فرمود «لا يُسْأَلُ في الْقَبْرِ إلّا مَنْ مَحَّضَ الإيمانَ مَحْضاً او مَحَّضَ الكُفْرَ مَحْضاً والاخِرونَ يَلْهُونَ عَنْهُمْ» [در قبر سؤال نمي​شود مگر از كساني كه ايمان خالص يا كفر خالص دارند، و متعرض ساير اشخاص نمي​شوند] (بحار الانوار 6/260)

د ـ رابطه روح با اين جهان

در اينجا نيز روايات متعددي وجود دارد كه نشان مي​دهد روح به هنگام انتقال به عالم برزخ به كلّي از دنيا برينده نمي‎شود، بلكه گهگها با آن ارتباط برقرار مي​كند.

در جلد سوّم كافي يك باب تحت عنوان «اِنَّ الْمَيِّتَ يَزُوْرُ اَهْلَهُ» [مردگان به ديدار خانواده خود مي​آيند] ذكر كرده، و پنج روايت در آنجا آورده است كه نشان مي​دهد، افراد با ايمان، و حتّي افراد بي​ايمان گهگاه به ديدار خانواده خود مي​آيند، مؤمنان تنها خوبيها و خوشيهاي خانواده خود را مي​بينند و خوشحال مي​شوند، و كافران تنها بديها و ناخشنوديها را (و غمگين مي​شوند) «عَنِ الْصادِقِ عليه السَّلام اِنَّ الْمُؤمِنَ لَيَزُورُ اَهْلَهُ فَيَريَ ما يُحِبُّ وَيَسْتَرُ عَنهُ ما يَكْرَهُ، وَاِنَّ الْكافِرَ لَيَزُورُ اَهْلَهُ فَيَري ما يَكْرَهُ وَيَسْتَرُ عَنْهُ ما يُحِبُّ» (كافي 3/330 حديث 1.).

هـ ـ بهره​گيري ارواح از اعمال نيك ديگران

اين نكته نيز قابل توجّه است كه روايات زيادي كه در منابع مختلف اسلامي آمده است نشان مي​دهد كه اعمال خيري كه براي گذشتگان انجام داده مي​شود به صورت هدايائي به آنها مي​رسد، اين مطلب از يك سو دلالت بر وجود عالم برزخ دارد از سوي ديگر دليل بر ارتباط آنها با اين جهان است.

در حديثي از امام علي بن موسي الرضا (ع) مي​خوانيم «ما مِنْ عَبْدٍ زار قَبْرَ مُؤْمِنٍ فَقَرَءَ عَلَيْهِ اِنّا اَنْزَلْناهُ في لَيلَةِ الْقَدْرِ سَبْعَ مَرّاتٍ اِلّا غَفَرَ الله لَهُ وَلِصاحِبِ الْقَبْرِ» [هيچ مؤمني نيست كه زيات قبر مؤمني كند و هفت مرتبه انا انزلناه را بر او بخواند مگر اينكه خدا او و صاحب قبر را مي​آمرزد] (محجّة البيضاء 8/290.)

---

پيام قرآن ج 5

ايت الله مكارم شيرازي و ساير همكاران